Οι προηγούμενοι μήνες έκαναν σαφές πως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την πολιτική άμυνας και ασφάλειας και οργανώνει τις αμυντικές επενδύσεις της, γεγονός το οποίο σηματοδοτείται και από τον νέο πολυετή προϋπολογισμό (2028 – 2034), ύψους σχεδόν 2 τρισ. ευρώ.
Για πρώτη φορά, με βάση και τα επίσημα νομικά έγγραφα που συνοδεύουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η άμυνα αποκτά αυτόνομο χρηματοδοτικό σκέλος και ενσωματώνεται ως κεντρική στρατηγική επιλογή για τη γεωπολιτική προστασία, οικονομική αυτονομία και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, θέτοντας σε περίοπτη θέση το σκέλος των αμυντικών επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Συγκεκριμένα, μέσα από το European Competitiveness Fund, που συγκεντρώνει άνω των 410 δισ. ευρώ, αναμένεται να διατεθούν τουλάχιστον 131 δισ. για την άμυνα, πολλαπλάσιο ποσό σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο 2021 – 2027. Η επένδυση αυτή δεν αφορά μόνο στρατιωτικό εξοπλισμό, αλλά και την ενίσχυση της διασυνοριακής κινητικότητας, των logistics, της καινοτομίας και της παραγωγής αμυντικής τεχνολογίας.
Η νέα αυτή προσέγγιση, όπως αναφέρεται ρητά, συνδέει την άμυνα με το ευρύτερο όραμα στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ: «Οι στρατηγικές επενδύσεις στις αμυντικές ικανότητες και στην κινητικότητα είναι ζωτικής σημασίας για τη γεωπολιτική στάση της Ευρώπης και την ικανότητά της να ενεργεί αυτόνομα όπου χρειάζεται».
Σημαντική τομή αποτελεί η αναβάθμιση του Connecting Europe Facility (CEF), για την χρηματοδότηση έργων διπλής χρήσης, δηλαδή υποδομές που θα εξυπηρετούν τόσο την στρατιωτική όσο και την πολιτική κινητικότητα, καθώς το άρθρο 48 του κανονισμού για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (TEN‑T) δεσμεύει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν ότι οι μεταφορικές τους υποδομές πληρούν κριτήρια κατάλληλα για στρατιωτική χρήση, από το φορτίο που μπορούν να αντέξουν οι γέφυρες, μέχρι την προσβασιμότητα των λιμανιών.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τι είναι o CEF
Ο μηχανισμός CEF είναι το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ για επενδύσεις σε υποδομές μεταφορών, ενέργειας και ψηφιακής διασυνδεσιμότητας. Στο πλαίσιο του νέου πολυετούς προϋπολογισμού 2028 – 2034, ο CEF ενισχύεται και αποκτά διπλό ρόλο: χρηματοδότηση υποδομών πολιτικής και στρατιωτικής χρήσης.
Ο νέος CEF προβλέπει συνολική χρηματοδότηση άνω των 50 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 17,6 δισ. ευρώ αφορούν άμεσα τη στρατιωτική κινητικότητα (από τα 1,7 δισ. της προηγούμενης περιόδου).
Ο μηχανισμός χωρίζεται σε τρεις τομείς:
Μεταφορές: για σιδηρόδρομους, λιμάνια, αυτοκινητόδρομους και logistics hubs
Ενέργεια: για ενεργειακά δίκτυα, ΑΠΕ και υποδομές αποθήκευσης
Ψηφιακά: για υποδομές ευρυζωνικότητας, 5G και υπερυπολογιστές
Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την άμυνα, ο CEF δίνει πλέον έμφαση σε έργα που μπορούν να εξυπηρετούν ταυτόχρονα πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς. Τέτοια έργα θα πρέπει:
να εμπίπτουν στους καθορισμένους στρατιωτικούς διαδρόμους,
να πληρούν τεχνικές προδιαγραφές για μετακίνηση στρατιωτικού εξοπλισμού (ύψος, αντοχή, γεωμετρία),
να συνδέονται με τα δίκτυα του TEN-T
«Οι δράσεις που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση περιλαμβάνουν την αναβάθμιση υφιστάμενων υποδομών μεταφορών ώστε να πληρούν στρατιωτικές απαιτήσεις: βάρος, ελευθέρωση ύψους, ακτίνα στροφής και ζώνες ασφαλείας», αναφέρεται στα έγγραφα.
Η χρηματοδοτική στήριξη του CEF μπορεί να καλύψει:
έως 50% του κόστους μελετών,
έως 30% για έργα κατασκευής,
έως 50% για έργα διπλής χρήσης με στρατιωτική συνιστώσα.
Ορισμένα projects (ιδίως σε διασυνοριακά σημεία) μπορούν να φτάσουν και στο 85% μέσω ειδικών κονδυλίων συνοχής.
Επισημαίνεται ακόμα πως ο τελικός καθορισμός των διαδρόμων στρατιωτικής κινητικότητας προτεραιότητας θα καθοδηγήσει την κατανομή της χρηματοδοτικής στήριξης στο πλαίσιο του CEF για την περίοδο 2028–2034. Η ΕΕ έχει ήδη εγκρίνει τέσσερις διαδρόμους «στρατιωτικής κινητικότητας προτεραιότητας». Οι διάδρομοι αυτοί, που ενσωματώνονται στο CEF και στα εθνικά πλάνα των κρατών, ορίζουν τις διαδρομές μέσω των οποίων θα μετακινούνται άμεσα δυνάμεις και εξοπλισμός σε περίπτωση κρίσης.
Η Ελλάδα λόγω γεωγραφικής θέσης εφάπτεται σε δύο από τους τέσσερις αυτούς διαδρόμους: τον Κεντρικό – Νότιο Διάδρομο και τον Ανατολικό Διάδρομο, που διατρέχουν τα Βαλκάνια και συνδέουν τη νοτιοανατολική Ευρώπη με το υπόλοιπο δίκτυο της Ένωσης.
Παράλληλα, σύμφωνα με την έκθεση του think tank CEPA (το οποίο έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα και ως προς την Κομισιόν και ως προς το ΝΑΤΟ) για τη στρατιωτική κινητικότητα, η Ελλάδα εμπλέκεται ενεργά σε δύο σενάρια μετακίνησης στρατιωτικών δυνάμεων (Σενάριο 3 – Focșani Gate, και Σενάριο 4 – Western Balkans), που επικεντρώνονται σε διαδρομές στρατηγικής σημασίας από Ρουμανία προς Βαλκάνια και από τα Δυτικά Βαλκάνια προς τη Μεσόγειο.
Η θέση της Ελλάδας την δίνει την ευκαιρία να υποβάλει προς έγκριση έργα που βρίσκονται κατά μήκος των εν λόγω στρατιωτικών διαδρόμων και θα περιλαμβάνουν περιλαμβάνουν λιμάνια, οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα, καθώς και logistics hubs, απορροφώντας πόρους για υποδομές με προστιθέμενη γεωπολιτική αξία για την ίδια την Ευρώπη, όπως αναβάθμιση λιμανιών, σιδηροδρομικών διαδρομών και άλλα.
Αξίζει να σημειωθεί πως το οικονομικό επιτελείο και εν γένει η ελληνική πλευρά αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στις συγκεκριμένες προβλέψεις. Άλλωστε, για το ζήτημα του CEF έχει υπάρξει μεγάλη εμπλοκή και του Έλληνα Επιτρόπου για τις Μεταφορές, Απόστολου Τζιτζικώστα, ο οποίος συμμετέχει και στην αρμόδια επιτροπή TEN-T με τα κράτη μέλη, με στόχο την επιτάχυνση της πολιτικής-στρατιωτικής κινητικότητας της ΕΕ.
Πηγή: newsit.gr | Συντάκτης: Κώστας Αποστολόπουλος
