Μόλις δύο 24ωρα χρειάστηκαν για να αναζωπυρωθεί η διατλαντική κόντρα μετά την συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ σε σχέση με τους δασμούς, την ενέργεια, αλλά και το ζήτημα των προμηθειών αμερικανικών αμυντικών συστημάτων από τους Ευρωπαίους.
Η κόντρα ΗΠΑ – ΕΕ αναζωπυρώθηκε με αφορμή τη δημοσίευση ενός ενημερωτικού δελτίου περί της προαναφερθείσας συμφωνίας από το Λευκό Οίκο τη Δευτέρα (28.7.2025) και, αμέσως μετά, τη δημοσίευση ενός άλλου ενημερωτικού από την Κομισθιόν, το οποίο όμως δεν είχε… ακριβώς το ίδιο περιεχόμενο με το αντίστοιχο αμερικάνικο, όπως θα ανέμενε κανείς.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Είναι γνωστό πως η συμφωνία της 27ης Ιουλίου 2025 δεν έχει νομική ισχύ και πως το επίσημο κείμενο της συμφωνίας – πλαισίου μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ αναμένεται να οριστικοποιηθεί μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας, δηλαδή έως την Παρασκευή 1η Αυγούστου 2025.
Ένας εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε, απαντώντας σε ερώτημα της Handelsblatt, ότι βασικά στοιχεία της συμφωνίας εξακολουθούν να συζητούνται με τους Αμερικανούς. Ο πρώην Επίτροπος Βιομηχανίας, Τιερί Μπρετόν, το θέτει πιο δραστικά: «Η ΕΕ και οι ΗΠΑ δεν έχουν συμφωνία. Συμφωνία υπάρχει όταν συμφωνείς». Τώρα απειλεί «μια νέα φάση αστάθειας».
Ο Μπερντ Λάνγκε, Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορίου του ευρω-κοινοβουλίου, τονίζει επίσης πόσο επικίνδυνη είναι η διαμάχη σχετικά με την ερμηνεία της συμφωνίας, λέγοντας πως «προφανώς, έχουν γίνει πολύ πιο εκτεταμένες παραχωρήσεις από ό,τι αναφέρει η Κομισιόν». Ο ίδιος δεν βλέπει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο για μια συμφωνία που επιτρέπει την παρέμβαση των ΗΠΑ στα πρότυπα τροφίμων και την ψηφιακή ρύθμιση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1. Άμυνα
– Μετά τη συμφωνία με την Φον ντερ Λάιεν την Κυριακή, ο Τραμπ ανάφερε πως οι Ευρωπαίοι θα αγοράσουν από τις ΗΠΑ «στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων». Στο ενημερωτικό σημείωμα το οποίο ανάρτησε στην επίσημη ιστοσελίδα του, ο Λευκός Οίκος αναφέρεται ρητά πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να αγοράσει σημαντικές ποσότητες στρατιωτικού εξοπλισμού των ΗΠΑ».
– Ωστόσο πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν πως δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο στη συμφωνία ΕΕ – ΗΠΑ και αυτό αποτελούν «προσδοκίες» του Τραμπ.
Επίσης, στο ενημερωτικό δελτίο το οποίο εξέδωσε η Κομισιόν χθες (29.7.2025), δεν γίνεται επίσης καμία απολύτως σχετική αναφορά. Eνδιαφέρον, πάντως, παρουσιάζει ένα σημερινό (30.7.2025) της Handelsblatt, σύμφωνα με το οποίο παρά όλες τις προσπάθειες των ευρωπαϊκών κρατών του ΝΑΤΟ να απελευθερωθούν περισσότερο από τις ΗΠΑ στην αμυντική πολιτική, απλά δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε ορισμένα συστήματα όπλων που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ.
Ο Τραμπ και οι αριθμοί – αυτό είναι ένα πράγμα, λέει ο πολιτικός επιστήμονας Κρίστιαν Μέλλινγκ, Ανώτερος Σύμβουλος στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC). Αλλά η δήλωση σίγουρα περιέχει μια δόση αλήθειας, επειδή η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη κάνει μαζικές παραγγελίες στις ΗΠΑ και τώρα περιμένουν την παράδοσή τους. «Ένα πράγμα είναι σαφές: Αν θέλετε ένα συγκεκριμένο κομμάτι εξοπλισμού σε σύντομο χρονικό διάστημα, πιθανότατα δεν θα μπορείτε να αποφύγετε τους Αμερικανούς», λέει ο Μέλλινγκ.
Και τα ευρωπαϊκά μέλη της διατλαντικής συμμαχίας δεν έχουν χρόνο αν η Ρωσία – όπως φοβούνται οι υπηρεσίες πληροφοριών και η στρατιωτική ηγεσία – θα πρέπει να είναι σε θέση να επιτεθεί σε μια χώρα του ΝΑΤΟ ήδη από το 2029. Επομένως, οι ευρωπαϊκοί στρατοί επανεξοπλίζονται γρήγορα – απαραίτητα με όπλα από τις ΗΠΑ.
Για παράδειγμα, ο Γερμανός Υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους (SPD) ανακοίνωσε σε συνάντηση με τον Αμερικανό ομόλογό του Πιτ Χέγσεθ στα μέσα Ιουλίου ότι η Γερμανία είχε εκφράσει ενδιαφέρον για το οπλικό σύστημα Typhon της αμερικανικής εταιρείας Lockheed Martin. Πρόκειται για εκτοξευτή για διάφορους κατευθυνόμενους πυραύλους. «Η εμβέλεια αυτών των οπλικών συστημάτων είναι σημαντικά μεγαλύτερη από αυτή που έχουμε σήμερα στην Ευρώπη», δήλωσε ο Πιστόριους στην Ουάσιγκτον.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσφέρουν επί του παρόντος την απόλυτη τεχνολογία στους λεγόμενους κατευθυνόμενους πυραύλους βαθιάς επίθεσης, οι οποίοι μπορούν να χτυπήσουν στόχους βαθιά στα νώτα ενός πιθανού εχθρού με μεγάλη ακρίβεια. Το F-35, επίσης από την Lockheed Martin, είναι ένα μαχητικό αεροσκάφος πέμπτης γενιάς που θέτει επί του παρόντος το δυτικό πρότυπο με τις δυνατότητες stealth και την εξελιγμένη τεχνολογία αισθητήρων. Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν προς το παρόν τίποτα συγκρίσιμο να προσφέρουν στους εαυτούς τους.
Και οι Ευρωπαίοι ανυπομονούν να τεθούν σε λειτουργία κάποια στιγμή τα δικά τους αναπτυξιακά έργα, όπως το γερμανο-γαλλο-ισπανικό FCAS ή το βρετανικο-ιταλο-ιαπωνικό πρόγραμμα Tempest. Εκτός από τις Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις (Bundeswehr), 12 ευρωπαϊκές χώρες έχουν παραγγείλει το F-35 ή ήδη το χρησιμοποιούν.
Ο αμερικανικός εξοπλισμός είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό μη διαθέσιμος όσον αφορά τα βαρέα μεταγωγικά ή επιθετικά ελικόπτερα. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία δεν μπορεί να προμηθεύσει συγκρίσιμα ελικόπτερα όπως το Boeing CH-47 Chinook, το Sikorski CH-53K ή το Boeing AH-64 Apache.
Η Bundeswehr επέλεξε το μεταγωγικό ελικόπτερο Boeing CH-47 Chinook – για το οποίο «δεν υπάρχει ευρωπαϊκό αντίστοιχο», σύμφωνα με μελέτη του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου (IW). Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι Αμερικανοί κατασκευαστές έχουν σχεδόν 1.000 παραγγελίες για μαχητικά αεροσκάφη και περίπου 340 παραγγελίες για επιθετικά ελικόπτερα στα βιβλία τους.
Σε άλλους τομείς, όπως τα άρματα μάχης και το πυροβολικό, οι ευρωπαϊκές εταιρείες μπορούν σίγουρα να συμβαδίσουν με τους Αμερικανούς κατασκευαστές και να προσφέρουν ανταγωνιστικά προϊόντα όπως το γερμανικό Leopard 2. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για το υλικό. «Οι Αμερικανοί παραμένουν ο στρατιωτικός ηγέτης στην ικανότητά τους να συνδυάζουν δεδομένα από διαφορετικούς αισθητήρες», λέει ο επιστήμονας Mölling – όπως μπορεί για παράδειγμα το F-35. Οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν επίσης να το κάνουν αυτό, αλλά δεν είναι ακόμη τόσο προηγμένοι όσο οι Αμερικανοί.
Τα στατιστικά στοιχεία καταδεικνύουν την έκταση της εξάρτησης της Γηραιάς Ηπείρου από τις ΗΠΑ όσον αφορά την πολιτική όπλων – και πώς αυτό έχει ενταθεί με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Ενώ οι ΗΠΑ κατείχαν μερίδιο 52% των εισαγωγών όπλων των ευρωπαϊκών κρατών-μελών του ΝΑΤΟ κατά την πενταετία από το 2015 έως το 2019, το μερίδιο αυτό αυξήθηκε στο τεράστιο 64% κατά την επόμενη πενταετία, σύμφωνα με τα στοιχεία του SIPRI.
Ενώ οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 35% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων από το 2015 έως το 2019, το μερίδιο αυτό αυξήθηκε στο 43% κατά την περίοδο από το 2020 έως το 2024.
Ωστόσο, θα μπορούσε επίσης να οφείλεται στο ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ έχει… «δαγκώσει» περισσότερα από όσα μπορεί να μασήσει – τουλάχιστον αν σκεφτεί κανείς βραχυπρόθεσμα. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ίδιοι οι Αμερικανοί έχουν πρόβλημα παραγωγής και περιορισμένες δυνατότητες», λέει ο πολιτικός εμπειρογνώμονας Μέλινγκ.
Αυτό είναι εμφανές, για παράδειγμα, στην τρέχουσα συζήτηση σχετικά με το ποιος μπορεί να προμηθεύσει τους Ουκρανούς με τα επειγόντως απαραίτητα συστήματα αεράμυνας Patriot – και πόσο γρήγορα μπορούν στη συνέχεια να αναπαραχθούν από την Raytheon στις ΗΠΑ. Η πρώτη εγκατάσταση παραγωγής πυραύλων Patriot σε ευρωπαϊκό έδαφος βρίσκεται ακόμη υπό κατασκευή στο Σρόμπενχαουζεν της Βαυαρίας.
Στις αρχές Ιουλίου, ο Υπουργός Άμυνας του Τραμπ, Χέγσεθ, δικαιολόγησε ένα βραχυπρόθεσμο πάγωμα των παραδόσεων αντιαεροπορικών πυραύλων και πυρομαχικών ακριβείας υποστηρίζοντας ότι τα αποθέματα της χώρας ήταν σε χαμηλά επίπεδα και έπρεπε να αναπληρωθούν – παρόλο που ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι το αντέκρουσαν.
Ωστόσο, μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο από το think tank Center for a New American Security (CNAS) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ «αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του τρέχοντος στρατηγικού περιβάλλοντος».
Ανοίγει ένα χάσμα μεταξύ της φιλοδοξίας και της πραγματικότητας, αναφέρει η έκθεση: «Χωρίς σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη βιομηχανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν να μην μπορέσουν να αποτρέψουν την Κίνα και τη Ρωσία από επιθετικότητα σήμερα και, εάν χρειαστεί, να κερδίσουν μια μελλοντική σύγκρουση μεγάλων δυνάμεων αύριο».
2. Πρότυπα τροφίμων
– Η αμερικανική πλευρά υποστηρίζει πως η ΕΕ θα κάνει παραχωρήσεις στα πρότυπα τροφίμων της στο μέλλον. Η ΕΕ θα προσαρμόσει τους κανόνες της για το χοιρινό κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και θα διευκολύνει την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά για τους Αμερικανούς αγρότες, αναφέρει το ενημερωτικό δελτίο του Λευκού Οίκου.
– Ωστόσο, υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ΕΕ τόνισε τη Δευτέρα: «Δεν έχουμε κάνει καμία παραχώρηση σε ευαίσθητα γεωργικά προϊόντα». Τα πρότυπα τροφίμων δεν ήταν καν μέρος των διαπραγματεύσεων. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το «ενημερωτικό δελτίο» των ΗΠΑ. Αυτό προκάλεσε αμέσως κριτική από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Η υπόσχεση της φον ντερ Λάιεν ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα δεν θα τεθούν προς συζήτηση ήταν προφανώς ένα άχρηστο ηρεμιστικό», δήλωσε η ευρωβουλευτής Jutta Paulus (Πράσινοι). «Τώρα το διαβόητο κοτόπουλο που έχει υποστεί επεξεργασία με χλώριο υποτίθεται ότι θα καταλήξει στα ευρωπαϊκά πιάτα».
3. Ψηφιακοί Κανόνες
– Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε να παραμείνει σταθερή σε αυτό το ζήτημα ειδικότερα: τους ευρωπαϊκούς ψηφιακούς νόμους. «Δεν θα βρείτε κανένα στοιχείο από αυτόν τον τομέα στη συμφωνία», διαβεβαίωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ΕΕ τη Δευτέρα. Το ενημερωτικό δελτίο των ΗΠΑ, όμως, αναφέρει ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ σκοπεύουν να «άρουν τα αδικαιολόγητα εμπόδια στο ψηφιακό εμπόριο».
– Ωστόσο, οι βουλευτές της ΕΕ φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει παραχωρήσεις στον Νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) και στον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA).
«Υπάρχουν ανησυχίες ότι αυτή είναι μια μορφή πολιτικής επιρροής από την κυβέρνηση Τραμπ, που οδηγεί σε ακόμη πιο αδύναμη επιβολή του DMA και του DSA», λέει η ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Αλεξάνδρα Γκιζ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έκανε καλά να διαλύσει αυτή την υποψία.
Όταν ρωτήθηκε την χθες, ένας εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απλώς είπε ότι το DSA δεν αποτελεί λογοκρισία. Η ΕΕ το έχει καταστήσει σαφές αρκετές φορές.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις ΗΠΑ, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να μην επιβάλλει τέλη χρήσης δικτύου ή τέλη μεταφοράς δεδομένων. Με τον Νόμο για τα Ψηφιακά Δίκτυα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκόπευε να υποχρεώσει τις ψηφιακές εταιρείες να πληρώσουν ένα μερίδιο για τη χρήση των ευρωπαϊκών δικτύων φέτος.
4. Επενδύσεις
Ο Λευκός Οίκος τονίζει ότι η ΕΕ έχει δεσμευτεί να επενδύσει 600 δισεκατομμύρια δολάρια εντός τριών ετών – «εκτός από τα 100 δισ. δολάρια που οι ευρωπαϊκές εταιρείες επενδύουν ήδη ετησίως».
Το έγγραφο της ΕΕ αναφέρει ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν απλώς «εκδηλώσει ενδιαφέρον» για τέτοιες επενδύσεις.
5. Ενέργεια
– Μέρος της συμφωνίας περιλαμβάνει επίσης την εισαγωγή ενέργειας αξίας 750 δισ. δολαρίων από την ΕΕ τα επόμενα τρία χρόνια. Το μεγάλο ερώτημα είναι: Πώς; Η ΕΕ βρέθηκε σε δύσκολη θέση τη Δευτέρα.
– Ακόμα κι αν προσθέσετε τις εισαγωγές φυσικού αερίου, πετρελαίου και πυρηνικής ενέργειας από τις ΗΠΑ και λάβετε υπόψη τη σταδιακή απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, δεν φτάνετε στα 250 δισ. δολάρια ετησίως – ειδικά επειδή η απόφαση για το πού θα αγοραστεί εναπόκειται στις εταιρείες και η τιμή είναι συνήθως ο καθοριστικός παράγοντας.
Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε απλώς: «Δεν είμαστε σε θέση να αναλύσουμε το ποσό σήμερα, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι το ποσό έχει βάση». Η ενεργειακή βιομηχανία αντέδρασε με ανησυχία.
6. Δασμοί χάλυβα και αλουμινίου
Υπάρχει επίσης μια ασυμφωνία και από τις δύο πλευρές σχετικά με τους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου.
– Σύμφωνα με τις ΗΠΑ, οι τομεακοί δασμοί για τον χάλυβα, το αλουμίνιο και τον χαλκό θα παραμείνουν αμετάβλητοι στο 50%.
– Η ΕΕ, από την άλλη πλευρά, τονίζει ότι οι ΗΠΑ θα εισαγάγουν δασμολογικές ποσοστώσεις για την ΕΕ που θα «μειώσουν τους τρέχοντες δασμούς 50%, διασφαλίζοντας παράλληλα τον δίκαιο παγκόσμιο ανταγωνισμό».
Και εδώ, τα δύο κυβερνητικά έγγραφα έρχονται σε αντίθεση. Αυτό που προοριζόταν ως μια σημαντική πρόοδος έχει πλέον οδηγήσει σε μια διαμάχη για βασικά γεγονότα.
Πηγή: newsit.gr | Συντάκτης: Δημήτρης Κατσαγάνης
