Στον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής γεωργίας μέσω χρήσης έξυπνων, ψηφιακών και βιώσιμων πρακτικών στοχεύει το ευρωπαϊκό έργο Agrilearn στο οποίο συμμετέχει η ερευνητική μονάδα GIS του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ερευνητική μονάδα στο πλαίσιο του έργου πραγματοποίησε έρευνα μεταξύ των αγροτών στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία και την Ολλανδία, εντοπίζοντας τους βασικούς παράγοντες και τις προκλήσεις που επηρεάζουν την υιοθέτηση έξυπνων γεωργικών πρακτικών. Τα ευρήματα αυτά οδήγησαν στη δημιουργία δομημένου ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού, με θέμα τις βασικές αρχές της ευφυούς γεωργίας και εφαρμογές αυτής.
Ηλικία και εμπειρία: Ένα πρώτο φίλτρο υιοθέτησης τεχνολογιών
Τα δημογραφικά στοιχεία του έργου αναδεικνύουν κρίσιμες διαφορές μεταξύ των χωρών. Στην Ισπανία, την Κύπρο και την Ελλάδα, οι περισσότεροι συμμετέχοντες ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 25-45 ετών, ενώ στην Ολλανδία κυριαρχεί η ηλικιακή ομάδα 45-60 ετών. Η ηλικία σχετίζεται άμεσα με τα έτη εμπειρίας και, κατ’ επέκταση, με την τάση προς τις καινοτομίες. Οι νεότεροι αγρότες εμφανίζονται πιο δεκτικοί στη χρήση έξυπνων τεχνολογιών, παρά το γεγονός ότι έχουν λιγότερα χρόνια ενασχόλησης με τον αγροτικό τομέα.
Γνώση της έξυπνης γεωργίας: Ανισότητες ανά χώρα και προέλευση πληροφόρησης
Περισσότεροι από το 70% των συμμετεχόντων σε Ελλάδα, Κύπρο και Ολλανδία γνωρίζουν τι είναι η έξυπνη ή ψηφιακή γεωργία. Στην Ισπανία, ωστόσο, η πλειοψηφία των αγροτών δηλώνει άγνοια για το αντικείμενο. Η πληροφόρηση διαφέρει και ως προς το κανάλι ενημέρωσης, δηλαδή στην Ολλανδία και την Κύπρο κυριαρχεί το διαδίκτυο, στην Ελλάδα τα σεμινάρια και τα workshops, ενώ στην Κύπρο διατηρείται και η επιρροή της τυπικής εκπαίδευσης (σχολείο/πανεπιστήμιο). Το εντυπωσιακό είναι ότι σε όλες τις χώρες τουλάχιστον το 55% όσων γνωρίζουν την έννοια δηλώνουν ότι ήδη χρησιμοποιούν κάποια μορφή έξυπνης τεχνολογίας.
Εκπαίδευση και εφαρμογή: Πόσο έτοιμοι είναι οι αγρότες;
Παρά τη γνώση, δεν έχουν όλοι οι αγρότες λάβει επίσημη κατάρτιση. Στην Κύπρο και την Ελλάδα, η πλειοψηφία δεν έχει εκπαιδευτεί, ενώ στην Ολλανδία και την Ισπανία έχει υπάρξει μεγαλύτερη συμμετοχή σε προγράμματα, κυρίως διαδικτυακά. Η Ολλανδία, όμως, παρουσιάζει μια αντίφαση. Ενώ οι αγρότες είναι καλά ενημερωμένοι, δηλώνουν δυσκολία στην εφαρμογή των γνώσεων, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στη μεγαλύτερη ηλικία.
Ποιες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται και πώς;
Οι πιο διαδεδομένες τεχνολογίες είναι τα αυτόματα μηχανήματα, οι μετεωρολογικοί αισθητήρες και τα UAVs (drones). Οι αγρότες στην Ολλανδία, την Κύπρο και την Ελλάδα δείχνουν μεγαλύτερη εξοικείωση με τον εξοπλισμό πεδίου, ενώ στην Ισπανία εντοπίζεται πιο εκτεταμένη χρήση drones. Η ευκολία στη χρήση αποτελεί, επίσης, σημαντικό δείκτη: Πάνω από το 55% βρίσκει εύκολες τις τεχνολογίες, ενώ η πρακτική εφαρμογή όσων έχουν διδαχθεί δείχνει υψηλά ποσοστά σε Ισπανία και Κύπρο.
Περιβαλλοντικές ανησυχίες και προσδοκίες
Όλοι οι συμμετέχοντες αναγνωρίζουν την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή, με τη μεταβολή της θερμοκρασίας και των βροχοπτώσεων να αποτελούν κύρια προβλήματα. Στην Ολλανδία και την Κύπρο, οι έγκαιρες προειδοποιήσεις για καιρικά φαινόμενα θεωρούνται το πιο σημαντικό πλεονέκτημα των έξυπνων τεχνολογιών. Αντίστοιχα, στην Ισπανία δίνεται έμφαση στη μείωση των εξόδων μέσω βελτιστοποίησης των πόρων.
Οι συμμετέχοντες σε όλες τις χώρες προσδοκούν αύξηση της παραγωγικότητας και του εισοδήματος. Επιπλέον, στην Ισπανία και την Ολλανδία παρατηρείται υψηλή οικολογική συνείδηση, με τους αγρότες να αναμένουν μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τα εμπόδια
Το έργο AGRILEARN αποτυπώνει την ανάγκη για στοχευμένο, ευέλικτο εκπαιδευτικό υλικό που να ανταποκρίνεται στις διαφορές εμπειρίας, ηλικίας και δεξιοτήτων. Το προτεινόμενο μοντέλο συνδυάζει:
- Θεωρητικές γνώσεις για τα βασικά ζητούμενα της έξυπνης γεωργίας.
- Πρακτικούς οδηγούς για τη χρήση αισθητήρων, drones, λογισμικών.
- Case studies από άλλες χώρες και έργα.
- Υποστήριξη μέσω δικτύωσης και συνεργατικών ομάδων.
- Ενότητες για προσωπική ανάπτυξη και αυτόνομη μάθηση.
Έμφαση δίνεται και στην υποστήριξη των μεγαλύτερων σε ηλικία αγροτών, μέσω απλοποιημένων οδηγιών, παραδειγμάτων, ακόμα και προγραμμάτων καθοδήγησης (mentorship).
Προϋποθέσεις για βιωσιμότητα για ένα μέλλον έξυπνης γεωργίας
Το έργο επιβεβαιώνει πως, πέρα από τις τεχνικές λύσεις, η επιτυχής υιοθέτηση της έξυπνης γεωργίας εξαρτάται από την εκπαιδευτική προσβασιμότητα, την κατανόηση των πραγματικών αναγκών των αγροτών και την πρακτική εφαρμογή των γνώσεων. Η έξυπνη γεωργία δεν είναι απλώς τεχνολογία, αλλά εργαλείο στρατηγικής προσαρμογής και ανθεκτικότητας.
Όπως προκύπτει από την έρευνα, η στοχευμένη επένδυση στην κατάρτιση, η ενίσχυση των τοπικών δικτύων συνεργασίας και η υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων φιλικών προς τον χρήστη μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για μια παραγωγική, βιώσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη γεωργία στην Ευρώπη.
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα του έργου με όλα τα διαθέσιμα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα https://training.agrilearneu.com/.
Πηγή: ypaithros.gr | Συντάκτης: Αποστολοπούλου Bικτωρία
