Σε μια περίοδο που η τεχνολογία διεισδύει σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, η γεωργία ακριβείας αναδεικνύεται ως ένα σύνολο καινοτόμων πρακτικών που φιλοδοξούν να μετασχηματίσουν ριζικά την αγροτική παραγωγή. Αν και διεθνώς έχει καταγραφεί ως εργαλείο για μεγαλύτερη αποδοτικότητα, περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, παραμένει κρίσιμο το πώς αντιλαμβάνονται αυτές τις τεχνολογίες οι ίδιοι οι αγρότες, ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, με μικρές και συχνά οικογενειακές εκμεταλλεύσεις.
Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Boost», μια πρόσφατη μελέτη ελληνικών πανεπιστημίων εστίασε σε αυτό ακριβώς το ερώτημα: Πώς αντιλαμβάνονται οι Έλληνες κτηνοτρόφοι τη γεωργία ακριβείας; Μέσα από ημι-δομημένες συνεντεύξεις με οκτώ παραγωγούς από τη Βόρεια Ελλάδα, η έρευνα φωτίζει τις προσδοκίες, τις αβεβαιότητες και τα εμπόδια που βλέπουν οι αγρότες στην πορεία προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό της αγροτικής παραγωγής.
Γεωργία ακριβείας, η «γνωστή-άγνωστη»
Παρότι όλοι οι συμμετέχοντες είχαν ακούσει τον όρο «γεωργία ακριβείας», η κατανόηση του περιεχομένου του παρέμενε περιορισμένη. Οι περισσότεροι συνέδεσαν τον όρο με τεχνολογικά εργαλεία όπως τα drones, το GPS και οι μετεωρολογικοί αισθητήρες, χωρίς όμως να αντιλαμβάνονται πλήρως το εύρος και τη φιλοσοφία των συστημάτων αυτών.
Θετική η στάση των κτηνοτρόφων
Παρά τα κενά στην κατανόηση, η στάση των αγροτών απέναντι στη γεωργία ακριβείας ήταν θετική. Οι παραγωγοί αναγνώρισαν συγκεκριμένα οφέλη, όπως η μείωση του κόστους παραγωγής, η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η απλοποίηση της καθημερινής εργασίας. Σημαντική θεωρήθηκε και η δυνατότητα των τεχνολογιών να περιορίσουν τη χρήση εισροών όπως τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, ενισχύοντας έτσι τη βιωσιμότητα.
Ωστόσο, οι συμμετέχοντες επεσήμαναν σημαντικά εμπόδια. Το υψηλό κόστος επένδυσης ήταν η βασικότερη ανησυχία, ειδικά για τις μικρού μεγέθους ελληνικές εκμεταλλεύσεις. Παράλληλα, επισημάνθηκε η δυσκολία στην κατανόηση και χρήση των εργαλείων αυτών, καθώς και η ασυμβατότητα με τις ελληνικές συνθήκες, όπως ο έντονος κατακερματισμός της αγροτικής γης.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι κάποιοι κτηνοτρόφοι είχαν υπερβολικά θετική άποψη, χωρίς να εκφράζουν επιφυλάξεις ή προβληματισμούς – κάτι που αποδόθηκε στον τρόπο προβολής των τεχνολογιών από τα μέσα και τις εμπορικές εταιρείες.
Το μέλλον της αγροτικής παραγωγής
Ανεξαρτήτως επιφυλάξεων, όλοι οι συμμετέχοντες συμμερίστηκαν την άποψη ότι το μέλλον του αγροτικού τομέα είναι ψηφιακό. Μίλησαν για τη σημασία των δεδομένων, των αυτοματισμών και της τεχνητής νοημοσύνης, προβλέποντας ότι ο τομέας θα μετασχηματιστεί.
Από την τεχνολογία στην κοινωνία
Η έρευνα έδειξε ότι η γεωργία ακριβείας δεν είναι απλώς ένα τεχνολογικό σύνολο εργαλείων, αλλά μια εν δυνάμει μετασχηματιστική δύναμη για το σύνολο της αγροτικής ζωής. Πέρα από την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα, εγείρονται ερωτήματα για το πώς αλλάζει η καθημερινότητα των αγροτών, ποιοι αποκτούν ή χάνουν έλεγχο στη λήψη αποφάσεων, και πώς διαμορφώνονται οι κοινωνικές σχέσεις στην ύπαιθρο.
Αν και η μελέτη βασίστηκε σε μικρό δείγμα, τα ευρήματά της είναι ενδεικτικά μιας τάσης: Οι Έλληνες παραγωγοί βλέπουν τις νέες τεχνολογίες με ελπίδα, αλλά και με προβληματισμό. Καθώς η γεωργία ακριβείας επεκτείνεται, θα έχει ενδιαφέρον να μελετηθεί πώς οι αντιλήψεις των αγροτών εξελίσσονται όταν οι τεχνολογίες γίνουν καθημερινό εργαλείο και πώς επηρεάζονται οι ταυτότητες, οι δεξιότητες και οι σχέσεις τους με τη γη, τα ζώα και την κοινότητα.
Εξελιγμένο πρόγραμμα κατάρτισης
Το ευρωπαϊκό έργο Boost, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε και η παραπάνω έρευνα, επιχειρεί να καταστήσει κατανοητή την έννοια της τεχνολογίας στους αγρότες και να τους εξοικειώσει με αυτήν. Πιο αναλυτικά, έχει ως σκοπό να συνδέσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την έρευνα, με τους γεωργούς, τους κτηνοτρόφους και τους συνεταιρισμούς, έχοντας ως βάση τη γεωργία ακριβείας. Συντονιστές του έργου είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ο καθηγητής του τμήματος Γεωπονίας, Αναστάσιος Μιχαηλίδης.
Όπως εξηγεί ο ίδιος στην «ΥΧ», «μέσω του έργου επιχειρείται η κάλυψη του κενού μεταξύ της έρευνας και της πρακτικής εφαρμογής και η σύνδεση του παραδοσιακού παραγωγικού μοντέλου με ένα νέο, καινοτόμο και βιώσιμο. Στη μετάβαση αυτή, οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι θα καταρτιστούν ως μελλοντικοί επιχειρηματίες, που θα υιοθετήσουν πρακτικές γεωργίας ακριβείας και θα αλληλεπιδράσουν με επιχειρήσεις και ερευνητές για να εντοπίσουν τα προβλήματα και τις ευκαιρίες του κλάδου και να αναπτύξουν νέες επιχειρηματικές ιδέες».
Και προσθέτει: «Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του έργου (https://www.project-boost.eu/courses/) και μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτό όποιος χρήστης κάνει εγγραφή. Αποτελείται από τρία προγράμματα σπουδών, για τη γεωργία, τις επιχειρήσεις-μάρκετινγκ και, τέλος, την τεχνολογία. Το κάθε πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει επιμέρους μαθήματα».
Τα οφέλη του έργου
Ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων κατάρτισης έτσι ώστε να είναι συμβατά με τις προκλήσεις του αγροτικού επιχειρείν βρίσκεται ανάμεσα στα προσδοκώμενα οφέλη του έργου. Επίσης, αναμένεται ότι «θα διαμορφώσει νέα προγράμματα σπουδών και θα δημιουργήσει μια καινοτόμο εκπαιδευτική πλατφόρμα, προσφέροντας κατάρτιση και ενδυνάμωση των νεοεισερχομένων στον τομέα της γεωργίας ακριβείας», όπως τονίζει ο κ. Μιχαηλίδης.
Πηγή: ypaithros.gr | Συντάκτης: Αποστολοπούλου Bικτωρία
