Οι προτάσεις για τους δασικούς χάρτες από το το ΤΕΕ Αιτωλ/νιας

Mε πρωτοβουλία της Δ.Ε. του Τ.Ε.Ε. Ν. Αιτωλοακαρνανίας, συστήθηκε ομάδα εργασίας με θέμα τη «διερεύνηση αστοχιών και λαθών στο δασικό χάρτη της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας και προτάσεις θεραπείας αυτών». Η εν λόγω ομάδα εργασίας στελεχώθηκε από εξειδικευμένους μηχανικούς – μέλη του ΤΕΕ Ν. Αιτωλοακαρνανίας και συγκεκριμένα τους:

α) Καρέτσο Κωνσταντίνο, Πολιτικό Μηχανικό, β)Ντόκα Ελισσάβετ, Πολιτικό Μηχανικό γ)Πανδρεμένο Παναγιώτη, Αγρονόμο & Τοπογράφο Μηχανικό δ)Πρεμέτη  Κωνσταντίνο , Πολιτικό Μηχανικό ε) Σιαδήμο  Θεόδωρο, Αγρονόμο & Τοπογράφο Μηχανικό και στ)Τζούρο Παναγιώτη, Αγρονόμο & Τοπογράφο Μηχανικό

ενώ το συντονισμό εκ μέρους της Δ.Ε. είχαν οι Λύρος Επαμεινώνδας, Πολιτικός Μηχανικός και Παπαθανασίου Κωνσταντίνος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός.

Η ομάδα ανέλυσε διεξοδικά όλα τα προβλήματα του χάρτη στην περιοχή, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις για την οριστική επίλυσή τους.Οι προτάσεις αυτές ενσωματώνονται στο πόρισμα της ομάδας εργασίας και παρατίθενται παρακάτω, ενώ ολόκληρο το πόρισμα διατίθεται στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ (εδώ)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΔΥΣΧΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΧΑΡΤΩΝ

1. Το ύψος λήψης των α/φ του έτους 1945, έδωσε συνολικά 13.200 παράγωγα κλίμακας 1:42.000 με μέγεθος εικονοστοιχείου 0,5 μ., σε αντίθεση με τις συνολικά 10.205 α/φ έτους 1960 σε κλίμακα 1:30.000 (Εικόνα 4.23). Άρα, με δεδομένο το εμπόλεμο ακόμη της κατάστασης της χώρας εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, του εμφυλίου πολέμου, της επταετούς δικτατορίας και την έναρξη του Κυπριακού και με γνώμονα την αρχή της νεότερης ιστορίας της χώρας μετά το έτος 1974, να λαμβάνεται υπόψιν η διαχρονική εξέλιξη της βλάστησης επί των ιδιοκτησιών, αρχής γενομένης από το 1960 και να λαμβάνονται επίσης σοβαρά υπόψιν τα φωτοερμηνευτικά αποτελέσματα τα οποία προκύπτουν από τις α/φ του έτους 1974 κι έπειτα. Οι ως άνω αναφερόμενες εξελίξεις, ώθησαν τον κόσμο σε εσωτερική κυρίως μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα. Συνοπτικά, μπορεί να επισημανθεί ότι υπάρχει μία αρκετά μέτρια ποιότητα φωτοληψίας έτους 1945, για το λόγο αυτό, προτείνεται η χρήση φωτοληψίας και του έτους 1960 ή ακόμη και μόνο του 1960, μία διαδικασία η οποία εκτιμάται ότι με ορθή διαχείριση και το σωστό επιστημονικό προσωπικό, δύναται μέσα σε λίγους μήνες να είναι  έτοιμη. Εν ολίγοις, οι διορθώσεις μικρής κλίμακας, συνοψίζονται στα ακόλουθα:

1.α)   λανθασμένη θεματική χαρτογράφηση α/φ έτους 1945 λόγω σκίασης, μικρής κλίμακας, νεφοκάλυψης κ.λπ. και

1.β)   ψηφιοποίηση και επικαιροποίηση των θεσμικών γραμμών στο νεότερο ορθοφωτοχάρτη.

2. Ανεπαρκής κρίνεται ο εσωτερικός ποιοτικός έλεγχος του δασικού χάρτη από τους Αναδόχους (Quality Control) καθώς οι προδιαγραφές καθίστανται ξεπερασμένες στο θέμα αυτό. To QC πρέπει να δίνει ουσιαστικά αποτελέσματα και να μην είναι μια απλή διεκπεραίωση και μπορεί να εφαρμοστεί στις περιοχές, που έχουν εξαιρεθεί από το δασικό χάρτη.
3. Υπάρχει πληθώρα γεωχωρικών δεδομένων τα οποία δεν είναι εξαρτημένα στο ΕΓΣΑ ΄87 και μάλιστα ενίοτε δίχως καν τοπογραφικά διαγράμματα. Πολλά από τα γεωχωρικά δεδομένα ξεκινούν από το έτος 1870, όπως λόγου χάρη, παραχωρητήρια Υπ. Οικονομικών. Σε αυτό το πεδίο, μπορούν να συνδράμουν ιδιώτες μηχανικοί, κάποιοι εκ των οποίων προτείνεται, με αξιοκρατικές και διαφανείς διαδικασίες, να αναλάβουν τη διερεύνηση τέτοιων περιπτώσεων σε εύλογο χρονικό διάστημα με τελεσίδικη προθεσμία παράθεσης τεκμηριωμένων αποτελεσμάτων, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο τη σχετική διαδικασία.
4. Μπορεί να πραγματοποιηθεί εκ νέου εξέταση του χαρακτήρα των εκτάσεων με βάση τα παραγόμενα στερεομοντέλα. Η παρατήρηση σε 3D προσφέρει νέα αντίληψη.
5. Κατά τη διαδικασία ανάρτησης του Δασικού Χάρτη (με σκοπό την τελική κύρωσή του) παρατηρείται απουσία του Εθνικού Κτηματολογίου, σε αντιδιαστολή με την υποχρέωσή του από τη νομοθεσία που προαναφέρθηκε. Το Εθνικό Κτηματολόγιο, θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι κύριος αρωγός και συντελεστής προς την έναρξη και την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών κι όχι απλός ταγός της διαδικασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελούν τα πολύγωνα κάτω των 100 τ.μ. Επίσης, πλέον διαφαίνεται η μη ορθότητα της σειράς των διαδικασιών, καθότι έχει καταστεί πλέον σαφές, ότι έπρεπε αρχικώς να τελεστεί η διαδικασία κύρωσης των δασικών χαρτών κι ακολούθως να κληθεί ο πολίτης να δηλώσει την ιδιωτική του έκταση, ούτως ώστε να αποφεύγεται εν τη γενέσει το τεράστιο πρόβλημα επικάλυψης θεσμικών και μη γραμμών. Συμπερασματικά, πρέπει έστω και τώρα οι δύο διαδικασίες (Δασικός Χάρτης και Κτηματογράφηση) να αποπερατωθούν με την κατάλληλη χρονική σειρά.
6. Διαπιστώνεται πληθώρα διοικητικών πράξεων, όπως για παράδειγμα, παραχωρητήρια του Υπουργείου Οικονομικών, παραχωρητήρια με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, αναδασωτέες, εποικιστικές εκτάσεις και ταυτόχρονα ελλείψεις στις εποικιστικές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η διανομή Λεπενούς έτους 1958 ή και η διανομή παραλιμνίων εκτάσεων στη Λίμνη Λυσιμαχεία. Θα πρέπει οι ανωτέρω ελλείψεις να ενσωματωθούν στο δασικό χάρτη με πρωτοβουλία της Πολιτείας, χωρίς να επιβαρύνονται αναίτια οι ιδιοκτήτες των γεωτεμαχίων στις ανωτέρω εκτάσεις, σε χρόνο και χρήμα.
7. Με δεδομένη την επιστημονική υποστελέχωση των Δασικών Υπηρεσιών (εν αντιθέσει με τη διοικητική) και την αδυναμία των τμημάτων δασικών χαρτογραφήσεων να ανταποκριθούν στο πλήθος των αντιρρήσεων, θα έπρεπε την ευθύνη λειτουργίας των ΣΥΑΔΧ να τα είχαν αναλάβει οι μελετητικές εταιρείες του δασικού χάρτη. Συνεπώς είτε αυτό θα πρέπει να συμβεί τώρα είτε οι υπηρεσίες να ενδυναμωθούν μέσω συνεργασιών με καταρτισμένο προσωπικό και κατάλληλο εξοπλισμό ώστε να υπάρξει άρτια διεκπεραίωση των αντιρρήσεων.
8. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υφίστανται δυσνόητες ή ανύπαρκτες κατευθύνσεις. Για παράδειγμα, άλλη οδηγία υπάρχει για περιοχές που υπάρχει οικισμός για την περίπτωση 2α του αρ. 23 του ν. 3889/2010 και καμιά οδηγία για την περίπτωση αντιρρήσεων εντός των περιοχών 2β αρ. 23 του ν. 3889/2010. Συνεπώς, απαιτούνται σχετικές διευκρινίσεις.
9. Ο δασικός χάρτης έχει πολλές εξαιρέσιμες περιοχές (στάσιμοι οικισμοί, οικισμοί προ του έτους 1923 κ.λπ) και αυτό δημιουργεί προβλήματα και σύγχυση. Δεν υπάρχει σχεδιασμός αυτή τη στιγμή για τις εξαιρέσιμες περιοχές. Προτείνεται λοιπόν να πραγματοποιηθεί νέος σχεδιασμός επ’ αυτού ορθή με κυριότερη κατεύθυνση την σύγχρονη και τεκμηριωμένη οριοθέτηση όλων των οικισμών με ΦΕΚ, όπως προβλέπεται και στο άρθρο 23 του Ν. 3889/2010 και 4164/2013 και άρθρο 12 του Ν 4759/2020.
10. Δύσκολη έως ακατόρθωτη κρίνεται η χρηματοδότηση μέσω Πράσινου Ταμείου, διότι οι διαδικασίες είναι αντικειμενικά, εξαιρετικά περίπλοκες. Ζητείται να απλοποιηθεί η διαδικασία.
11. Παρατηρείται διαφορετική αντιμετώπιση, από νομό σε νομό, όμοιων περιπτώσεων. Τέτοια ζητήματα, αποτελούν οι κοίτες των ποταμών (περίπτωση ποταμού Μόρνου). Το πρόβλημα λύνεται μόνο με σαφείς οδηγίες –προδιαγραφές. Από την άλλη, είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι αλλαγές στη δασική νομοθεσία, είναι τόσο πολλές, που με δυσκολία κάποιος δύναται όλες να τις παρακολουθήσει, πόσο μάλλον, να τις εφαρμόσει ορθά. Το ίδιο συμβαίνει και με τις προδιαγραφές του δασικού χάρτη, καθότι μέχρι στιγμής, έχουν πραγματοποιηθεί τρεις, κάτι που δυσχεραίνει τις διαδικασίες για ένα τέτοιο έργο πανελλαδικής εμβέλειας και διαχρονικής σημαντικότητας.
12. Εξαιτίας λοιπόν της πληθώρας εγκυκλίων και οδηγιών, προτείνεται να πραγματοποιηθεί έκδοση ενός νέου κι ενιαίου εγχειριδίου με σαφέστερες οδηγίες για όλες τις περιπτώσεις ανεξαιρέτως. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα, να εξοικονομηθεί πολύς χρόνος από ερωτήματα για όμοιες περιπτώσεις. Το εγχειρίδιο θα είναι προσβάσιμο και χρήσιμο σε όλους. Θα αποτελεί το «Ευαγγέλιο» του δασικού χάρτη για πολίτες, μηχανικούς, δασολόγους, Ε.Π.Ε.Α. και προσωπικό Σ.Υ.Α.Δ.Χ.. Με τη συντονισμένη και διαρκή προσπάθεια και τη διεπιστημονικότητα όλων των γνωστικών αντικειμένων, σε ένα διάστημα κάποιων ημερών, υπάρχει η δυνατότητα το εγχειρίδιο αυτό να είναι άμεσα έτοιμο.
13. Στα αγροτεμάχια με χαρακτήρα ΑΑ και ΑΝ, στο χαρακτηρισμό (ΑΝ), προτείνεται να εξαιρεθούν οι καλλιεργήσιμοι αγροί.
14. Παρατηρείται μία εν γένει σύγχυση μεταξύ των προδήλων σφαλμάτων και των αντιρρήσεων. Θα πρέπει να καταστεί σαφές, ότι απαιτείται μόνο μια διαδικασία. Αυτό σαφώς προϋποθέτει μία ευρύτερη εκστρατεία ορθής ενημέρωσης των πολιτών.
15. Με την υπάρχουσα διαδικασία, είναι δυνατό να γίνονται αντιρρήσεις από πολίτες για πολύγωνα, το οποία η Διοίκηση έχει εντοπίσει ως πρόδηλα σφάλματα. Θα πρέπει να τελεσφορήσουν τα πρόδηλα και μετά να γίνουν αντιρρήσεις. Βέβαια αυτό προϋποθέτει περισσότερο χρόνο για την όλη διαδικασία.
16. Είναι σαφές, ότι απαιτείται άμεσα, ικανοποιητική αλλά και σύννομη διαχρονική ρύθμιση για τα ΔΑ και ΑΔ , αφ’ ης στιγμής τα περισσότερα προβλήματα εντοπίζονται σε αυτές τις δύο κατηγορίες. Ζητείται δηλαδή μια μόνιμη λύση στο διηνεκές. Μία ενδεχόμενη επίλυση του θέματος, θα μπορούσε να πραγματωθεί, είτε με αποζημίωση των ιδιοκτητών, είτε με τη δυνατότητα της εκ νέου άδειας εκχέρσωσης της παρούσας έκτασης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, είτε ακόμη και με ανταλλαγή των εκτάσεων αυτών, με αδιάθετα κληροτεμάχια.
17. Προτείνεται η προσκόμιση στοιχείων από αυτοψίες (όπως π.χ. αυτοψίες του ΕΛΓΑ αλλά και στοιχείων από τις δηλώσεις ΟΣΔΕ), που εμπεριέχουν πληροφορίες, όσον αφορά στη φυτοκάλυψη εκτάσεων. Οι αυτοψίες αυτές μπορούν να φανούν ιδιαίτερα χρήσιμες σε περιοχές με δενδροκαλλιέργειες, αλλά και σε περιοχές στις οποίες εντοπίζεται εκτεταμένο ζωικό κεφάλαιο, το οποίο εκτρέφεται με τη μέθοδο της ελεύθερης βόσκησης και επομένως παλαιοί, καλλιεργήσιμοι αγροί (κυρίως καπνότοποι)έχουν σταματήσει να καλλιεργούνται επί σειρά πολλών ετών, με στόχο τη φυσική εκτροφή των ζώων. Το γεγονός αυτό αποδομεί το επιχείρημα ,ότι οι αγροί αυτοί έχουν αφεθεί και έχουν δασωθεί εφόσον αυτό ήταν απαραίτητο για τη σημερινή τους χρήση. Το εν λόγω φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο στην περιοχή του Ξηρομέρου, όπου δεν υπάρχει δυνατότητα άλλης καλλιέργειας των αγροτεμαχίων εφόσον στην πλειονότητά τους είναι ξηρικοί αγροί.
18. Να επανεξεταστεί το τεκμήριο κυριότητας του δημοσίου και οι περιπτώσεις, που υπάγονται στη διαχείριση της Δασικής Υπηρεσίας, ώστε να μην απαιτείται ο πολίτης να αποδείξει κυριότητα ιδιοκτησίας με τίτλους προ του 1885, αξίωση που κρίνεται παντελώς ανεδαφική. Το δε Δημόσιο, αν εκτιμά ότι έχει δικαιώματα, οφείλει να τα διεκδικήσει  δικαστικά,  με δική του πρωτοβουλία,  όπως κάθε πολίτης σε αυτή τη χώρα, ισότιμα και  χωρίς τα προνόμια του τεκμηρίου ιδιοκτησίας.
19. Να μη θεωρείται πρόδηλο σφάλμα το φωτοερμηνευτικό αποτέλεσμα διότι έτσι αμφισβητείται ο δασικός χάρτης και ο πολίτης οδηγείται ξανά στις υπηρεσίες, δημιουργώντας έτσι έναν αέναο κύκλο διυπηρεσιακών προβλημάτων.
20. Να αποδίδεται προτεραιότητα από τη Γ.Υ.Σ. στη χορήγηση προς τους επαγγελματίες, αιτουμένων στερεοζευγών προς εξυπηρέτησή τους, με σκοπό την υποβολή αντίρρησης.
21. Η ΕπΕΑ να απαρτίζεται από 2 δασολόγους (έναν του δημοσίου κι έναν ιδιώτη), από 2 αρμόδιους Μηχανικούς (έναν του δημοσίου κι έναν ιδιώτη), από έναν νομικό και από το Διευθυντή Δασών του Νομού.
22. Να εξαιρεθούν οι πεδινές χορτολιβαδικές εκτάσεις σε Η<100 μ. και με κλίση 8-12% (ΠΔ 32/2016).
23. Επιβάλλεται γενναία μείωση ή και μηδενισμός παραβόλων υποβολής αντιρρήσεων επί του αναρτημένου δασικού χάρτη εκ των πολιτών, υπέρ Ελληνικού Δημοσίου.
24. Προτείνεται εφάπαξ παράταση προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων ενός (1) έτους, δίχως περαιτέρω παρατάσεις.
25. Η διαδικασία ανάρτησης των δασικών χαρτών έχει επιδράσει αρνητικά στη μεταβίβαση ακινήτων και την έκδοση οικοδομικών αδειών. Δεδομένου ότι, τα κυριότερα προβλήματα του δασικού χάρτη εντοπίζονται στην εκτός σχεδίου δόμηση, όπου τελεί εν ισχύ η διετής διάρκεια των παρεκκλίσεων από την ημέρα έκδοσης του Ν. 4759/2020 (ΦΕΚ 245/09-12-2020), καθιστά επιτακτική ανάγκη την έκδοση κατευθυντήριας και ερμηνευτικής εγκυκλίου από το ΥΠΕΝ προς όλες τις Υ.ΔΟΜ. και τους συμβολαιογραφικούς συλλόγους της χώρας, προς διευκόλυνση της έκδοσης οικοδομικών αδειών και μεταβίβασης των γεωτεμαχίων.
26. Στην περίπτωση, που εγκριθεί μια αλλαγή από την ΕΠΕΑ χρειάζεται μια εξωτερική εργολαβία να αναλάβει ΟΛΕΣ τις μεταβολές σε ένα ή περισσότερους ΟΤΑ, μετά να αποσταλεί ηλεκτρονικά ο τροποποιημένος από τον εργολάβο χάρτης στην «Ελληνικό Κτηματολόγιο» και αυτή να αλλάξει το χάρτη. Εφαρμόζεται δηλαδή, ένα μεικτό σύστημα, που μόνο σύγχρονο ή αποτελεσματικό δεν είναι. Θα ήταν πολύ σημαντικό το ΥΠΕΝ να προωθήσει άμεσα την εφαρμογή του ARCGIS SERVER για τη διόρθωση του χάρτη. Δηλαδή την οργάνωση usersuperusers, supervisors, οι οποίοι θα εγκρίνουν ή θα απορρίπτουν άμεσα τις παρεμβάσεις των χρηστών –Δ/νσεων Δασών. Απλοί χρήστες (users) θα μπορούσαν να είναι διαπιστευμένοι μηχανικοί και δασολόγοι, όπως δηλαδή γίνεται στις γεωμετρικές μεταβολές στο Κτηματολόγιο. Οι αλλαγές αυτές θα εγκρίνονταν ή τροποποιούνταν από την επόμενη βαθμίδα.  Έτσι όλοι οι πολίτες θα βλέπουν αμέσως τις όποιες αλλαγές στο δασικό χάρτη.