Εξαιρετικά κρίσιμη για την πορεία (και) της ελληνικής οικονομίας αναμένεται η εβδομάδα που ξεκίνησε. Και αυτό γιατί το 4ημερο μεταξύ Τρίτης 24 και Παρασκευής 27 Ιουνίου, προβλέπεται να ληφθούν αποφάσεις σε επίπεδο ηγεσίας στους σημαντικότερους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους είναι μέλος της Ελλάδας. Ο πρώτος οργανισμός είναι το ΝΑΤΟ και ο δεύτερος η Ευρωπαϊκή Ένωση και μάλιστα σε συνθήκες ραγδαίας κλιμάκωσης της πολεμικής κρίσης στη Μέση Ανατολή μετά την χθεσινή επίθεση των ΗΠΑ κατά το Ιράν…
Στις 24 – 25 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ενώ αμέσως μετά, στις 26 – 27 Ιουνίου είναι προγραμματισμένη η σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες.
Κεντρικό θέμα στην ατζέντα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ (24 – 26 Ιουνίου 2025), όπως έχει κάνει σαφές ήδη ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δεν είναι άλλο από την αύξηση του στόχου των αμυντικών δαπανών των χωρών – μελών του στο 5%, με τον χρονικό ορίζοντα επίτευξης αυτού του στόχου να αποτελεί ακόμα ορθάνοιχτο ζήτημα προς συζήτηση, με τις χρονολογίες που έχουν πέσει στο τραπέζι να είναι από το…2028, μέχρι το 2030, το 2032 ή ακόμα και το 2035.
Μπορεί η ΕΕ να σηκώσει το βάρος των νέων απαιτήσεων του ΝΑΤΟ;
Η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ δεν έχει ακόμα δημοσιοποιηθεί, αλλά θεωρείται «δεδομένο» ότι το κεντρικό ζήτημα δεν μπορεί να είναι άλλο -πέρα από τις τρέχουσες καυτές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή – από το πώς θα προχωρήσει το πρόγραμμα επανεξοπλισμού της ΕΕ (ReArmEU 2030), βασικοί άξονες του οποίου είναι αφενός το πολεμικό ταμείο SAFE ύψους 150 δις. ευρώ και αφετέρου η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών των χωρών – μελών της έως και 1,5% του ΑΕΠ .
Ήδη 16 από τις 27 χώρες – μέλη της ΕΕ (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) έχουν υποβάλλει επίσημο αίτημα για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για το διάστημα 2025 – 2028.
Ωστόσο, το τελικό πλαίσιο ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής δεν έχει ακόμα καθοριστεί και ακόμα περισσότερο ακαθόριστο είναι το πλαίσιο του λειτουργίας του SAFE.
Πέραν από τις ενδοευρωπαϊκές αντιπαραθέσεις σε σχέση με τα παραπάνω εργαλεία αύξησης των αμυντικών δαπανών (πχ η νομική υπηρεσία της γερμανικής Βουλής θεωρεί «παράνομο» το SAFE!) θα αποδειχθούν πολύ σύντομα – αίφνης στην επερχόμενη σύνοδο του ΝΑΤΟ – ως μάλλον ανεπαρκή.
Τι θα σήμαινε για την Ελλάδα αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ της;
Το ίδιο επ’ αμφιβόλω τίθεται (πολλώ δε μάλλον λόγω της επιδείνωσης των γεωπολιτικής κρίσης στη Μέση Ανατολή), οι μέχρι τώρα εξαγγελίες για νέο πακέτο μόνιμων ελαφρύσεων από το βήμα της επόμενης ΔΕΘ (Σεπτέμβριος 2025)…
Και αυτό γιατί καμία κυβέρνηση στην Ευρώπη, όταν έκλεινε το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της για την επόμενη 4ετία (τέλος του 2024) δεν είχε λάβει υπόψιν το στόχο του 5% του ΑΕΠ -τον οποίο έχει προαναγγείλει ο Ρούτε από πλευράς ΝΑΤΟ, το οποίο μένει να αποφασιστεί στις 24 – 26 Ιουνίου, ούτε φυσικά τους δασμούς Τραμπ κλπ. Εξάλλου, η δημοσιοποίηση της Λευκής Βίβλου της Κομισιόν για επανεξοπλισμό της ΕΕ έγινε στις 19 Μαρτίου, δηλαδή 14 μέρες πριν τις εξαγγελίες Τραμπ για τους δασμούς (2.4.25) αλλά και τα μπρος – πίσω που ακολούθησαν, ου μην αλλά την αναταραχή στις διεθνείς αγορές.
Στα καθ΄ημάς, η ελληνική κυβέρνηση εξήγγειλε αρχές Απριλίου του 2025 -δηλαδή πριν αρχίσουν καν οι διαρροές (οι οποίοες στη συνέχεια επιβεβαιώθηκαν) περί 5% στο ΝΑΤΟ- νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα πάνω από 25 δισ. ευρώ έως το 2037, δηλαδή για τα επόμενα 12 χρόνια.
Ωστόσο, ενδεχόμενη υιοθέτηση του στόχου του 5% από πλευράς συνόδου κορυφής μέχρι το 2030, θα σημαίνει πρακτικά, σε γενικές γραμμές πως τα 25 αυτά δισ. ευρώ αυτά θα έπρεπε να δαπανηθούν στα επόμενα… 5 χρόνια και όχι 12.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά σύμφωνα με το επιχείρημα της κυβέρνησης της Ισπανίας (η οποία έχει ζητήσει εξαίρεση της χώρας από το 5%, χωρίς να απειλεί με βέτο) το οποίο ισχύει και με το παραπάνω στην περίπτωση της Ελλάδας – ένας τέτοιος απότομος καλπασμός αμυντικών δαπανών δεν θα ενίσχυε την εθνική βιομηχανία καθόλου (και άρα ούτε το ΑΕΠ, αλλά και ούτε τα φορολογικά έσοδα της χώρας), καθώς θα μπορούσε να στηριχτεί μόνο σε ξένες παραγγελίες, κάτι που επιβάρυνε ακόμα περισσότερο το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Επίσης, δεδομένου ότι προβλέπονται ρυθμοί ανάπτυξης 1,5% – 2% τα επόμενα χρόνια (χωρίς να μπορεί κανείς να προβλέψει με στοιχειώδη «βεβαιότητα» τις επιπτώσεις των δασμών και των γεωπολιτικών συγκρούσεων από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή, πχ στην τιμές του πετρελαίου, στις επενδύσεις, στις εξαγωγές) για την ελληνική οικονομία, δεν αρκεί το 1,5% που εξαιρεί η ρήτρα διαφυγής της ΕΕ (αποκλειστικά για αύξηση δαπανών κατά το ποσοστό αυτό σε ετήσια βάση) από το όριο δαπανών που προβλέπει το Σύμφωνο Σταθερότητα, καθώς αυτές θα πρέπει να αυξηθούν διαχρονικά κατά 2,5% του ΑΕΠ (από το 2,5% που ειναι φέτος στο 5% έως το 2030).
Συνεπώς για να επιτευχθεί ο στόχος του 5% υπάρχουν δύο βασικές εναλλακτικές:
Είτε θα πρέπει να αυξηθεί ο δημόσιος δανεισμός (σε συνθήκες που γενικά έχουν αυξηθεί οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων) κάτι που αποτελεί μάλλον μη επιθυμητή εναλλακτική για το οικονομικό επιτελείο, βασική αγωνία του οποίου είναι η συντομότερη δυνατή αποπληρωμή του δημοσίου χρέους…
Είτε θα πρέπει να αυξηθούν οι φόροι ή να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες (όπως πρότεινε στην τελευταία νομισματική έκθεσή της, η ΤτΕ, προκειμένου να μην αυξηθεί το δημόσιο χρέος) κάτι που μάλλον σκοντάφτει στη στρατηγική της κυβέρνησης περί στήριξης της μεσαίας τάξης και των κοινωνικά ευάλωτων, ιδιαίτερα καθώς πλησιάζουν σιγά – σιγά οι εκλογές του 2027.
Ενδεικτικά, αναφέρεται πως ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Ρούτε πρότεινε προ ημερών περικοπές σε υγεία και συντάξεις προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι για την άμυνα, αλλά και «διπλοβάρδιες» στα πολεμικά εργοστάσια. Ο δε επίτροπος της ΕΕ για την άμυνα, Άντριους Κουλίμπιους έχει ζητήσει την αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας για την οργάνωση του χρόνου εργασίας για χάρη της ενίσχυσης της «αμυντικής ετοιμότητας», κάτι που θα ισοδυναμούσε σε αύξηση των ωρών απασχόλησης, καταρχάς για το προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων!
To άρθρο Έρχεται «πολεμικό» τετραήμερο σε Χάγη και Βρυξέλλες – Πώς θα επηρεαστεί η Αθήνα από τις κρίσιμες Συνόδους Κορυφής ΝΑΤΟ και ΕΕ δημοσιεύτηκε στο NewsIT .
