Η κυρίαρχη και συνάμα δραματική έκφανση των σχέσεων οποιασδήποτε μορφής εξουσίας ανάμεσα στα δυο φύλα αναδεικνύεται μέσα από το διαπολιτισμικό και διαχρονικό φαινόμενο της βίας εναντίον των γυναικών, που αποτελεί μία από τις βασικότερες και πιο εκτεταμένες διεθνώς μορφές προσβολής της προσωπικότητας και καταπάτησης των δικαιωμάτων των γυναικών τόσο εντός όσο και εκτός οικογενειακού πλαισίου. Δημιουργείται και αναπαράγεται από τις κοινωνικές ανισότητες και την πατριαρχική δομή των σημερινών κοινωνιών.
Παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών έχει ορισθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών η 25η Νοεμβρίου. Ημέρα αγώνα, ενημέρωσης, αφύπνισης, διεκδίκησης, ευαισθητοποίησης.
Η έμφυλη βία ενέχει ποικίλες διαστάσεις όπως η ενδοοικογενειακή βία, ο βιασμός, η σεξουαλική παρενόχληση, η συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση, η άρνηση πόρων και ευκαιριών, ο εξανακαστικός γάμος, η παράνομη διακίνηση με σκοπό τη σεξουαλική ή οικονομική εκμετάλλευση γνωστή ως trafficking, ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων και η μη εμφανής παρακολούθηση ή παρενόχληση (stalking). Πολλά και τα περιστατικά κακοποίησης γυναικών με αναπηρία οι οποίες υπόκεινται σε πολλαπλές διακρίσεις τόσο λόγω του φύλου τους όσο και λόγω της αναπηρίας. Οι πράξεις αυτές μπορούν να συμβούν τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια σφαίρα, στο πλαίσιο της οικογένειας, του εργασιακού περιβάλλοντος, της κοινότητας και της κοινωνίας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (W.H.O., 1997), τουλάχιστον μία στις πέντε γυναίκες παγκόσμια έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση από έναν άνδρα ή περισσότερους κάποια στιγμή της ζωής τους.
Για το συγκεκριμένο άρθρο, θέλησα να αναφερθώ στο κοινωνικό πρόβλημα της βίας στους μεταναστευτικούς πληθυσμούς και πιο συγκεκριμένα στην έμφυλη διάκριση απέναντι σε γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες.
Διάφορες καταγγελίες για περιστατικά βίας και κατάχρησης εναντίον των μεταναστριών και προσφύγων γυναικών κατά καιρούς έχουμε διαβάσει ή παρακολουθήσει σε ποικίλα ειδησεογραφικά μέσα, τόσο στους υπερσυνωστισμένους χώρους υποδοχής, σε κέντρα κράτησης όσο και στην χώρα παραμονής τους.
Δυστυχώς δεν έχει ακόμη αναδειχθεί μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για την διασφάλιση της προστασίας τους ή έστω η κατοχύρωση ενός διεπιστημονικού πρωτοκόλλου συνεργασίας για την καταγραφή τους και έπειτα για την παραπομπή τους σε κατάλληλες υπηρεσίες, όπου μπορούν να λάβουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη και την κατάλληλη πληροφόρηση σχετικά με τα δικαιώματά τους.
Σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε., (Διακήρυξη για την εξάλειψη βίας κατά των γυναικών, 1993), οι οικονομικές μετανάστριες και οι πολιτικές πρόσφυγες συγκαταλέγονται στην ομάδα των ευπαθή και ευάλωτων κοινωνικά ομάδων με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν περισσότερο να υποστούν βία. Εξαιτίας του ρατσισμού, της ξενοφοβικής αντίληψης, της προκατάληψης και της απόρριψης, οι μετανάστριες αντιμετωπίζουν πολλές μορφές διακρίσεων και αυξημένο κίνδυνο βίας λόγω της μεταναστευτικής τους ταυτότητας. Μια μετανάστρια μπορεί να αποτελέσει θύμα βίας λόγω των ιδιαίτερων πολιτισμικών χαρακτηριστικών αλλά και εξαιτίας της διαδικασίας προσαρμογής στην νέα χώρα φιλοξενίας. Επιπρόσθετα, στο εθνικό σχέδιο δράσης για την ισότητα των δυο φύλων, οι αλλοδαπές γυναίκες κατατάσσονται στην κατηγορία των ευάλωτων και ευπαθών ομάδων καθώς έρχονται αντιμέτωπες με διαφόρων μορφών προκλήσεις οι οποίες ενισχύουν την ύπαρξη οποιασδήποτε μορφής βίας.
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω δεδομένα, αναδεικνύεται η ανάγκη μιας πολυεπίπεδης προσέγγισης περιστατικών κακοποίησης με θύματα μετανάστριες και γυναίκες πρόσφυγες, όπως επίσης και εξειδικευμένη κατάρτιση των επαγγελματιών με στόχο την αποτελεσματικότητα στα σχέδια παρέμβασης.
Η εν-συναίσθηση της διαφορετικής κουλτούρας και των ευρύτερων κοινωνικών προκλήσεων όπως, επίσης και η αποδοχή των ιδιαίτερων πολιτισμικών χαρακτηριστικών αποτελούν τη βάση για την προσέγγιση και τη στήριξη αυτών των γυναικών. Κάθε μετανάστρια- θύμα βίας χρειάζεται προστασία, ενθάρρυνση, υποστήριξη, συμβουλευτική ενημέρωση και τόνωση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης.
Οι μετανάστριες και γυναίκες πρόσφυγες πρέπει άμεσα να συμπεριληφθούν ως ομάδα στόχου στις οριζόντιες πολιτικές της κεντρικής εξουσίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού. Αναγκαία κρίνεται παράλληλα και η ανάπτυξη εξειδικευμένων προγραμμάτων και δράσεων όπως η συνεργασία με εκπροσώπους των μεταναστευτικών κοινοτήτων, με σκοπό την ανίχνευση των προβλημάτων τους, την διαχείριση των αναγκών τους και την αντιμετώπιση των προκλήσεων με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες. Επίσης, απαραίτητη κρίνεται η συνεχής και επαναλαμβανόμενη κατάρτιση κοινωνικών επαγγελματιών, των αστυνομικών αρχών και των υπαλλήλων σε δομές υποδοχής μεταναστών/στριών, μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, πάνω στα ιδιαίτερα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει μια μετανάστρια, νόμιμη ή παράτυπη.
Πρέπει όλοι μας να αντιληφθούμε το γεγονός ότι η βία εναντίον των γυναικών είναι ένα φαινόμενο που πλήττει όλες τι χώρες και δεν κάνει διακρίσεις σε σχέση με το εισόδημα, την εθνικότητα, την ηλικία, ή το μορφωτικό επίπεδο.
Κλείνοντας, λαμβάνοντας υπόψη πως, για την εξάλειψη της βίας εναντίον των γυναικών είναι απαραίτητη η συμβολή όλων μας, επέλεξα να περάσω το δικό μου κοινωνικό μήνυμα για την 25η Νοεμβρίου, υπενθυμίζοντας το σύνθημα της καμπάνιας του κέντρου Διοτίμα που έλαβε χώρα φέτος το καλοκαίρι και αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Η μηδενική ανοχή απέναντι στην έμφυλη βία είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση»
«Μην την προσπερνάς όταν την συναντάς δίπλα σου.»
Χαροκόπος Αντώνιος
Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος,
Βοηθός Περιφερειάρχη σε θέματα Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Γ’ Αντιπρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ.
