Ολιγοήμερη «ανάσα», που όμως δεν λύνει το πρόβλημα, αποδεικνύεται η πρόσφατη παράταση, έως τις 30 Σεπτεμβρίου, που έδωσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ για τη συμπλήρωση του Αριθμού Ταυτότητας Ακινήτου (ΑΤΑΚ) στις φετινές δηλώσεις ΟΣΔΕ. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «ΥΧ», η παράταση αυτή δεν αντιμετωπίζει τις βαθύτερες δυσκολίες που δημιουργεί το ίδιο το σύστημα. Τα προβλήματα που συνεχίζουν να ταλανίζουν τους αγρότες είναι πολυδιάστατα και συνδέονται τόσο με τις ιδιοκτησιακές σχέσεις όσο και με τις πρακτικές ανάγκες της γεωργικής παραγωγής. Η οριστική λύση, όπως αναφέρουν εκπρόσωποι των ΚΥΔ, περνά μέσα από την ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και τη σύνδεση των γεωχωρικών δεδομένων με τον Αριθμό Ταυτότητας, ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλα τα αγροτεμάχια δηλώνονται σωστά και οι επιδοτήσεις φτάνουν στους δικαιούχους.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε περιοχές με μεγάλες εκτάσεις αροτραίων καλλιεργειών, η οριστικοποίηση των δηλώσεων παραμένει δύσκολη. Αρκετοί αγρότες έχουν νοικιασμένα χωράφια με υψηλό κόστος καλλιέργειας και όταν κάποιος ΑΤΑΚ λείπει, η δήλωσή τους δεν μπορεί να ολοκληρωθεί.
Η κατάσταση επιδεινώνεται σε περιπτώσεις κληρονομικών εκκρεμοτήτων ή όταν οι ιδιοκτήτες ζουν στο εξωτερικό και δεν συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία. Επίσης, στο μεγαλύτερο ποσοστό των δηλώσεων με μισθωμένα αγροτεμάχια δεν υπάρχουν φορτωμένοι οι ΑΤΑΚ, είτε λόγω λήξης των μισθωτηρίων το 2025, είτε επειδή σε ηλεκτρονικά μισθωτήρια με πολλούς συνιδιοκτήτες εμφανίζεται ο ΑΤΑΚ μόνο του πρώτου δηλούντος, είτε γιατί πολλοί λογιστές δεν τον συμπεριλαμβάνουν, είτε γιατί προηγούμενα έτη δεν απαιτούνταν. Χωρίς το σύνολο των ΑΤΑΚ, η υποβολή των αιτήσεων καθυστερεί, με αποτέλεσμα πολλές δηλώσεις να στοιβάζονται σε αναμονή, μέχρι να βρεθούν όλοι οι ΑΤΑΚ.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι παραγωγοί δυσκολεύονται να πάρουν ΑΤΑΚ από φορείς όπως δήμοι ή περιφέρειες, είτε επειδή δεν τους έχουν καταχωρίσει, είτε γιατί οι αρμόδιοι υπάλληλοι λείπουν με καλοκαιρινές άδειες. Επιπλέον, πολλοί ιδιοκτήτες που απεβίωσαν στο τέλος του 2024 δεν έχουν ολοκληρώσει τις αποδοχές κληρονομιάς τους, ενώ η μισθωτική σχέση συνεχίζεται σύμφωνα με τη νομοθεσία, χωρίς να μπορούν οι κληρονόμοι να κάνουν αλλαγές.
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η δυναμική φύση των αγροτεμαχίων σε αροτραίες περιοχές. Κάθε χρόνο αλλάζουν καλλιέργειες και πολλές εκτάσεις δηλώνονται ξανά, με αποτέλεσμα σε περιοχές της Βόρειας Ελλάδας και της Θεσσαλίας το 60%-70% των δηλώσεων να διαφοροποιείται σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η αντιστοίχιση των ΑΤΑΚ με τις πραγματικές εκτάσεις είναι σύνθετη, ειδικά όταν ένα αγροτεμάχιο εμπίπτει σε περισσότερες από μία ενότητες ή όταν οι ΑΤΑΚ δεν καλύπτουν πλήρως την έκταση.
Επιπλέον, το ιδιοκτησιακό καθεστώς περιπλέκει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία. Οι παραγωγοί καλούνται να διαχειριστούν χωράφια με ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες ή συμφωνίες «στο μιλητό», ενώ κάποια αγροτεμάχια βρίσκονται σε αναδασμούς που δεν έχουν ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ, σε περιπτώσεις όπως οι αναδασμοί της Πτολεμαΐδας ή οι εκτάσεις στις Σέρρες και τη Δράμα, τα ζητήματα θα αντιμετωπιστούν κατά περίπτωση από τον Οργανισμό Πληρωμών.
Τελικά, η παράταση του ενός μήνα λειτουργεί μόνο ως προσωρινό «μαξιλάρι» για τους παραγωγούς, αλλά δεν επιλύει τα βασικά προβλήματα του συστήματος ΑΤΑΚ.
«Δύσκολες αποφάσεις»
Η κατάσταση στις περιοχές με μεγάλες εκτάσεις αροτραίων καλλιεργειών είναι ιδιαίτερα δύσκολη, όπως εξηγεί στην «ΥΧ» ο Κώστας Γιαννόπουλος, διευθυντής ΕΑΣ Θεσσαλονίκης. «Ο κόσμος πρέπει να πάρει δύσκολες αποφάσεις. Όταν, για παράδειγμα, κάποιος είχε μια έκταση 500 στρεμμάτων και του λείπουν κάποιοι ΑΤΑΚ, δεν οριστικοποιούνταν η δήλωσή του. Όμως, αυτά τα αγροτεμάχια τα είχε νοικιασμένα ακριβά, τα έχει καλλιεργημένα με υψηλό κόστος παραγωγής, άρα πώς να πάρει τέτοια απόφαση να τα αφήσει εκτός; Και τις περισσότερες φορές πρόκειται για ζητήματα εκκρεμοτήτων κληρονομικών θεμάτων. Αυτές τις ημέρες ήρθε στο ΚΥΔ μας μια κυρία που είχε ένα αγροτεμάχιο 7 στρεμμάτων και 13 ΑΤΑΚ, με δεκατρείς κληρονόμους. Μέχρι πέρσι, με τον έναν ΑΤΑΚ οριστικοποιούνταν η δήλωση. Τώρα από αυτούς τους 13, οι 4-5 είναι στο εξωτερικό και είναι αδιάφοροι για το τι θα συμβεί, γιατί μπορεί να μη θεωρήσουν καν ότι έχουν δικαιώματα σε ένα αγροτεμάχιο, οπότε καταλαβαίνετε πόσο δύσκολη γίνεται η δουλειά».
Σχετικά με την πρόσφατη παράταση, ο κ. Γιαννόπουλος εξηγεί ότι «μέχρι στιγμής δεν μπορούσες να οριστικοποιήσεις δήλωση. Ο παραγωγός έπρεπε να πάρει μια δύσκολη απόφαση. Αν, για παράδειγμα, ένας μεγαλοαγρότης είχε 1.000 στρέμματα και για τα 150 δεν είχε ΑΤΑΚ, η δήλωσή του δεν οριστικοποιούνταν. Τώρα μπορεί να την οριστικοποιήσει κανονικά και να συνεχίσει την αναζήτηση, μήπως και λύσει κάποιο κομμάτι του ζητήματος. Όλο το πρόβλημα δεν θα λυθεί, αφού αποκλείεται να βρει όλους τους ΑΤΑΚ. Παρ’ όλα αυτά, οι 30 ημέρες της παράτασης είναι χρήσιμες, ειδικά τώρα που οι αγροτικές δουλειές έχουν ελαττωθεί λίγο και ο κόσμος επιστρέφει από τις διακοπές. Κάποιο ποσοστό προβλημάτων θα ξεπεραστεί, όμως συνολικά τα προβλήματα που προκύπτουν με τον ΑΤΑΚ δεν θα λυθούν ποτέ, αυτό είναι σίγουρο».
Στα νοικιασμένα το πρόβλημα
Ο ίδιος τονίζει ότι η ρύθμιση αφορά μόνο τα νοικιασμένα αγροκτήματα: «Για τα ιδιόκτητα δεν υπάρχει πρόβλημα, γιατί από τη στιγμή που τα έχει κάποιος στο Ε9, έχουν και ΑΤΑΚ. Αυτή η παράταση σίγουρα μας διευκολύνει, ώστε να μην αναγκαστούμε τώρα να πούμε στους παραγωγούς να αφαιρέσουν αγροτεμάχια, και το επόμενο διάστημα το σύστημα, στο πλαίσιο της απασφαλμάτωσης, θα δεχθεί όποιους ΑΤΑΚ φέρει ο κόσμος, με αποτέλεσμα να μετριαστεί το πρόβλημα».
Ο κ. Γιαννόπουλος υπογραμμίζει και τα μακροπρόθεσμα προβλήματα: «Σίγουρα, κάποια αγροτεμάχια που ο κόσμος τα έχει καλλιεργήσει με ακριβό κόστος, αν είναι εκτός δηλώσεων και επιδοτήσεων, ξεκινούν με ένα πολύ μεγάλο μειονέκτημα. Δεύτερον, για αυτά τα αγροτεμάχια, δεν θα εισπράξει το κράτος ΕΛΓΑ, εφόσον είναι εκτός δήλωσης. Τρίτον, αυτά τα αγροτεμάχια τι πρέπει να γίνουν μετά; Εφόσον δεν θα δηλωθούν μια χρονιά από κάποιον παραγωγό, μπορεί, ενώ είναι πολύ παραγωγικά, να μη δηλώνονται ποτέ από κανέναν. Πώς θα νοικιαστούν, για παράδειγμα, μετά; Θα υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι καλλιεργήσιμης γης, το οποίο μπορεί να δουλεύεται όμως και να είναι παραγωγικό».
Λύση το Κτηματολόγιο
Τέλος, σημειώνει ότι η πραγματική λύση βρίσκεται στην ολοκλήρωση του Κτηματολογίου: «Εγώ είμαι υπέρ της Ταυτότητας Ακινήτων και να είναι όλα νόμιμα, αλλά πιστεύω ότι αυτό λύνεται με το Κτηματολόγιο. Αν το Κτηματολόγιο είναι ολοκληρωμένο, σε λειτουργία και υπάρχει ο Κωδικός Αριθμός Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ), ο οποίος έχει και γεωχωρικά δεδομένα, λύνει το θέμα και με πολύ σωστό τρόπο.
Οπότε, το ότι εγκλωβιστήκαμε στη λύση του ΑΤΑΚ και μόνο, και κάποια παραγωγικά αγροτεμάχια που ελέγχονται επί δωδεκαμήνου με monitoring (διαρκή δορυφορικό έλεγχο), πώς μπορώ να πω σε έναν παραγωγό που έχει καλλιεργήσει ένα αγροτεμάχιο, έχει δουλέψει, έχει ξοδέψει χρήματα και εργατοώρες να μην το δηλώσει;».
«Έπρεπε να υπάρχει ενημέρωση από τον περασμένο Νοέμβριο»
Όπως επισημαίνει από την πλευρά του στην «ΥΧ» ο Γιάννης Τραγούδας, τοπογράφος-μηχανικός στην ΕΑΣ Σερρών, οι οριστικοποιήσεις των δηλώσεων θα γίνουν χωρίς ΑΤΑΚ, αλλά ο χρόνος των 30 ημερών δεν είναι επαρκής για να διευθετηθεί το πρόβλημα.
«Οι παραγωγοί κλήθηκαν να συγκεντρώσουν τους ΑΤΑΚ από τις αρχές Ιουλίου, όταν ήταν και η επίσημη ανακοίνωση, αλλά δεν πρόλαβαν. Θα έπρεπε να είχαν ενημερωθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ήδη από τον προηγούμενο Νοέμβριο, όταν υπογράφονται τα συμφωνητικά και ξεκινά η καλλιεργητική περίοδος, προκειμένου να νοικιάσουν τα αγροτεμάχια και να ενεργοποιήσουν τα δικαιώματά τους», εξηγεί ο κ. Τραγούδας.
Για να γίνει κατανοητό, προσθέτει: «Ένας παραγωγός τον Νοέμβριο θα έπαιρνε μισθωτήριο για ένα αγροτεμάχιο. Ο ιδιοκτήτης τότε θα μπορούσε να τον ενημερώσει ότι δεν μπορεί να δώσει ΑΤΑΚ, γιατί, για παράδειγμα, δεν έχει ολοκληρωθεί η αποδοχή κληρονομιάς. Ο παραγωγός, λοιπόν, θα μπορούσε να αναζητήσει άλλο αγροτεμάχιο, που είναι πιο ξεκάθαρο, αφού φέτος θα χρειαστεί τον ΑΤΑΚ για να ενεργοποιήσει τα δικαιώματά του. Αυτό είναι ένα κοινό παράδειγμα. Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι η αποδοχή κληρονομιάς που δεν έχει ολοκληρωθεί και τώρα ο παραγωγός καλείται να πιέσει τον ιδιοκτήτη, ο οποίος μπορεί να μην θέλει καν να συμμετάσχει στη διαδικασία».
«Παράταση έως το τέλος Δεκεμβρίου»
Ο ίδιος θεωρεί ότι η παράταση θα έπρεπε να δοθεί μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου, ώστε να υπάρχει πραγματική δυνατότητα διευθέτησης των ζητημάτων. Παράλληλα, επισημαίνει ότι υπάρχει και ένα δεύτερο πρόβλημα: «Επειδή εδώ έχουμε αρόσιμες καλλιέργειες, τα χωράφια αλλάζουν καλλιέργειες κάθε χρόνο. Οι δηλώσεις μας δεν είναι σταθερές και κάθε χρόνο το 60%-70% των δηλώσεων ΟΣΔΕ διαφοροποιείται. Όλα τα αγροτεμάχια ξανασχεδιάζονται εξαρχής και δηλώνονται οι πραγματικοί ιδιοκτήτες».
Πρέπει να «κουμπώσουν» οι εκτάσεις
Προσθέτει, ακόμη, ότι η εφαρμογή του ΑΤΑΚ στην πράξη δεν μπορεί να είναι απόλυτη: «Ένα αγροτεμάχιο με ΑΤΑΚ μπορεί να αφορά 10 στρέμματα σε μία ενότητα, αλλά άλλο ΑΤΑΚ μπορεί να πέφτει σε τρεις ενότητες. Ο παραγωγός πρέπει να δηλώσει τα αγροτεμάχια στο ΚΥΔ, ενώ εμείς στο Ε9 κρατάμε παρατηρήσεις για να δούμε πώς εμπίπτουν οι εκτάσεις στις ενότητες ή στις καλλιέργειες και να γίνει η κατάτμηση. Άρα, οι παραγωγοί δεν πρέπει να βρουν μόνο τον ΑΤΑΚ, αλλά και να “κουμπώσουν” σωστά τις εκτάσεις».
Κατά την άποψή του, το ιδιοκτησιακό θα έπρεπε να ανεξαρτητοποιηθεί από το φυτικό κεφάλαιο: «Η δήλωση θα πρέπει να γίνεται μία φορά για τις καλλιέργειες και, στη συνέχεια, ο παραγωγός να δηλώνει ποια κτήματα έχει και ποια χωράφια νοικιάζει, χωρίς να γίνεται αντιπαραβολή στο ΚΥΔ. Στην ουσία, καλούνται τα ΚΥΔ να κάνουν Κτηματολόγιο για τον καθένα, κάτι πολύ δύσκολο, που το ζητάει ο ΟΠΕΚΕΠΕ. Ως εκ τούτου, όπως εξελίσσεται η κατάσταση, αρκετές εκτάσεις θα μείνουν εκτός και πολλά δικαιώματα θα χαθούν».
«Αυτός που δεν έχει ΑΤΑΚ, δεν θα τον βρει»
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν στην «ΥΧ» στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ, το πρόβλημα με τους ΑΤΑΚ παραμένει δύσκολο στην πράξη. «Αυτός που δεν έχει ΑΤΑΚ, δεν θα τον βρει», σημειώνουν χαρακτηριστικά. Όπως εξηγούν, το έγγραφο που έστειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετά από σχετικό αίτημα ήταν σαφές: Η ευθύνη ανήκει στις ελληνικές αρχές και όταν έρθει η πληρωμή, θα πρέπει να έχει ελεγχθεί ο ΑΤΑΚ και να υπάρχει νόμιμη κατοχή του αγροτεμαχίου. «Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, η εγκύκλιος είναι ξεκάθαρη», τονίζουν.
Τα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ επισημαίνουν ότι η κυβέρνηση ίσως θα μπορούσε να έχει αποφασίσει να αναστείλει για φέτος την εφαρμογή του ΑΤΑΚ, αλλά αυτό δεν έγινε. «Καθώς βρισκόμαστε σε μια κατάσταση περίεργη, η μόνη λύση που έχουμε είναι αυτή. Δεν ξέρω αν, τελικά, θα χαθούν πολλά δικαιώματα, αλλά, από την εικόνα που έχουμε, δύο ή τρεις περιοχές παρουσιάζουν μεγάλα προβλήματα, τα οποία μπορούμε να δούμε κατά περίπτωση», εξηγούν.
Πολλά από τα ζητήματα που δημιουργούνται συνδέονται με αμέλεια των ιδιοκτητών και όχι με εκκρεμότητες κληρονομιάς. «Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε λογιστή ή εφοριακό, θα σας πει ότι όταν κάποιος πεθαίνει, πρέπει να δηλωθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς του θανόντος στη νόμιμη μοίρα, αλλά κάποιοι δεν το κάνουν. Αυτό σχετίζεται με απώλειες εσόδων στην εφορία και πλέον χτυπάει στο σύστημα», προσθέτουν.
Κατά περίπτωση
Υπάρχουν, επίσης, περιπτώσεις όπου –σύμφωνα με όσα αναφέρουν στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ– οι ιδιοκτήτες έχουν ανταλλάξει χωράφια με συμφωνίες «στο μιλητό», χωρίς επίσημη καταγραφή. Επιπλέον, ορισμένα αγροτεμάχια βρίσκονται μέσα σε περιοχές αναδασμών που δεν έχουν ολοκληρωθεί, όπως στην Πτολεμαΐδα, κάτι που θα αντιμετωπιστεί κατά περίπτωση.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στις Σέρρες και τη Δράμα, όπου υπάρχουν εκτάσεις οι οποίες ανήκουν σε κοινούς ιδιοκτήτες, αλλά έχουν ιδιαίτερο και μη νόμιμο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Όπως επισημαίνουν, «η ΑΑΔΕ είναι ξεκάθαρη: ΑΤΑΚ και νομιμότητα πρέπει να συμπορευτούν».
Πηγή: ypaithros.gr | Συντάκτης: Διαμαντόπουλος Χρήστος
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη του energy942.gr (φωτογραφίες από διαδίκτυο).
